Падыходы да планавання адукацыйнага працэсу ў групах ранняга і дашкольнага ўзросту ўстаноў дашкольнай адукацыі ў рэалізацыі вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі

Першараднай задачай устаноў дашкольнай адукацыі з’яўляецца выбудоўванне сістэмы планавання для арганізацыі адукацыйнага працэсу, якая ўключае: распрацоўку вучэбнага плана для кожнай узроставай групы, зацверджанага кіраўніком дашкольнай установы; раскладу спецыяльна арганізаваных формаў дзейнасці па адукацыйным абласцям вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі; циклограмму сумеснай дзейнасці дзяцей і педагогаў; вылучэнне часу для самастойнай дзейнасці дзяцей, вызначэнне дзён і працягласці заняткаў для арганізацыі адукацыйных паслуг звыш базавага кампанента згодна з вучэбнай праграме дашкольнай адукацыі і Тыпавым вучэбным планам дашкольнай адукацыі і інш.; тым на год у адпаведнасці з узростам выхаванцаў; перспектыўнага, каляндарнага планавання. Планаванне – працэс працаёмкі і творчы, які патрабуе ад педагога глыбокіх ведаў вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі, яе дыдактычных прынцыпаў, узроставых магчымасцяў і асаблівасцяў выхаванцаў, патрабаванняў, што прад’яўляюцца да планавання адукацыйнага працэсу. У планаванні павінны быць прадугледжаны канчатковыя і прамежкавыя мэты і задачы, сродкі і спосабы дасягнення вынікаў. Арганізацыя адукацыйнага працэсу ўключае аптымальнае чаргаванне відаў дзіцячай дзейнасці: спецыяльна арганізаванай і нерэгламентырованным дзейнасці выхаванцаў. Спецыяльна арганізаваная дзейнасць выхаванцаў – гэта рэгламентаваныя тыпавым вучэбным планам дашкольнай адукацыі гульня, занятак, арганізаваныя з улікам заканамернасцяў іх развіцця ў раннім і дашкольным узросце.Нерегламентированная дзейнасць выхаванцаў – гэта гульня і іншыя віды дзейнасці ў распарадку дня, якія арганізуюцца з удзелам дарослага, так і пры ўскосным яго кіраўніцтве. У распарадку дня спецыяльна арганізаваная дзейнасць выступае ў якасці спадарожнай іншым відах дзейнасці. Абавязкова ў планаванні павінна прасочвацца інтэграцыя адукацыйных абласцей. Мэты і задачы павінны быць выразнымі, канкрэтнымі, зразумелымі, рэальнымі, вымерна і дасягальным, адпаведнымі напрамках і адукацыйным абласцям вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі і ўзросту дзяцей. Ключавымі словамі фармулёўкі мэтаў, адукацыйных, развіваючых і выхаваўчых задач могуць быць: «фарміраваць паняцце», «пашырыць уяўленне», «развіваць уменне параўноўваць», «развіваць пазнавальны інтарэс», «спрыяць развіццю», «выхоўваць эстэтычнае ўспрыманне», «выхоўваць культуру паводзін» і г. д. Адным з аптымальных умоў рэалізацыі вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі з’яўляецца тэматычны падыход да планавання адукацыйнага працэсу, у якім мяркуецца вылучэнне вядучай тэмы дня, тыдня. Тэматычны падыход да планавання прадугледжвае распрацоўку тэм: з улікам цыклічнасці года, сезонных змяненняў і з’яў у прыродзе, дзяржаўных і народных святаў, пазнанне прыроднага і рукатворнага свету, роднага краю, сябе, свету, соцыума, працоўнай дзейнасці людзей і інш. Распрацаваныя педагогам тэмы на год, у рамках якіх вырашаюцца адукацыйныя, развіваючыя і выхаваўчыя задачы, павінны быць сацыяльна значнымі для грамадства, сям’і і дзяржавы, адпавядаць мэтам, задачам і зместу, напрамкаў і адукацыйных абласцей вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі, быць пазнавальнымі і цікавымі для выхаванцаў. Напрыклад, тэма, адпаведная кірунку «Сацыяльна-маральнае і асобаснае развіццё», раскрываецца праз адукацыйныя вобласці «Дзіця і грамадства», «Дзіця і прырода» і інтэгруецца з адукацыйнай вобласці «Мастацтва» (чытаннем мастацкай літаратуры, музыкай, з прадуктыўнай дзейнасцю дзяцей у мастацкай творчасці і інш.). Змест адукацыйнай вобласці «Развіццё маўлення і культура маўленчых зносін» напрамкі «Маўленчае развіццё» можа інтэгравацца з адукацыйнай вобласці «Мастацтва» (мастацкая літаратура і інш.). Інтэграцыя зместу адукацыйнай вобласці «Мастацтва» (успрыманне твораў выяўленчага мастацтва, маляванне, аплікацыя, лепка, канструяванне) можа ажыццяўляцца з іншымі адукацыйнымі абласцямі, напрыклад, «Дзіця і грамадства» і інш. і адлюстроўваецца ў навучальным плане групы другога ранняга ўзросту. Задачы адукацыйнай вобласці «Развіццё маўлення і культура маўленчых зносін» інтэгруюцца з усімі адукацыйнымі абласцямі праз усе віды дзіцячай дзейнасці і вырашаюцца ў сумеснай з дарослымі і дзецьмі дзейнасці ва ўмовах спецыяльна арганізаванай маўленчай асяроддзя. Забяспечваецца інтэграцыя адукацыйнай вобласці «Фізічная культура» з адукацыйнай вобласці «Дзіця і грамадства» (напрыклад, «Здароўе і асабістая гігіена», «Бяспека жыццядзейнасці» і інш.), а таксама ў цеснай ўзаемасувязі з іншымі адукацыйнымі галінамі і відамі дзіцячай дзейнасці (напрыклад, інтэграцыя рухаў і гульнявой дзейнасці). Такі падыход да планавання ў дашкольнай установе забяспечыць матывацыю, змястоўнасць і прадуктыўнасць адукацыйнага працэсу. У якасці аднаго з варыянтаў напісання плана адукацыйнай работы з дзецьмі ранняга і дашкольнага ўзросту па рэалізацыі вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі прапануецца наступная структура: 
1.Гадавыя задачы ўстановы дашкольнай адукацыі на навучальны год.
2.Навукова-метадычнае забеспячэнне (крыніцы планавання: асноўная, дадатковая літаратура ў рамках самаадукацыі). 3.Спіс дзяцей па падгрупах (для груп ранняга ўзросту і рознаўзроставых груп), (подгрупповая праца ў астатніх групах арганізуецца пры наяўнасці адпаведных умоў). Спіс дзяцей у падгрупе не павінен быць пастаянным, на працягу года ён можа змяняцца з улікам ўзроўню развіцця кожнага дзіцяці.
4.Циклограмма (абавязковыя кампаненты арганізацыі розных відаў сумеснай дзейнасці педагога і дзяцей на працягу дня). У циклограмму таксама ўключаюцца: час, адведзенае для спецыяльна арганізаваных формаў (гульняў, заняткаў), у тым ліку басейне, дні і час, адведзены для правядзення фізкультурных досугов, музычных забаў, арганізацыі адукацыйных паслуг звыш базавага кампанента. Циклограмма распрацоўваецца на год (карэктуецца пры неабходнасці) у адпаведнасці з распарадкам дня кожнай узроставай групы і ўмоў функцыянавання ўстановы дашкольнай адукацыі.
5.Узаемадзеянне з сям’ёй Педагагічны работнік плануе на месяц разнастайныя формы супрацоўніцтва з сям’ёй выхаванцаў з улікам маючых адбыцца мерапрыемстваў групы і агульных мерапрыемстваў дашкольнай установы. Штодзённая праца педагога з сем’ямі выхаванцаў павінна быць накіравана на забеспячэнне сістэматычнай інфармаванасці бацькоў аб знаходжанні выхаванцаў у дашкольнай установе, у мэтах забеспячэння адзіных падыходаў у выхаванні і развіцці дзіцяці, падтрымання пастаяннага кантакту з сям’ёй.
6. Індывідуальная праца з дзецьмі. Мэтазгодна індывідуальную працу з дзецьмі планаваць па адукацыйных абласцях на кожную тыдзень месяца на аснове папярэдніх штодзённых назіранняў педагога і з улікам аналізу вынікаў дзіцячай дзейнасці. Карэкцыйная праца плануецца і ажыццяўляецца педагогам-псіхолагам і іншымі спецыялістамі дашкольнай установы.
7.Гартаванне (планаванне і штодзённае правядзенне на працягу дня абавязковых мерапрыемстваў з улікам прынцыпаў загартоўвання, узроставых асаблівасцяў дзяцей, сезонных змяненняў).
8.Здароўе і асабістая гігіена (задачы)
9. Культура харчавання (задачы)
10.Бяспека жыццядзейнасці (задачы) (планаванне задач і штодзённае іх выкананне ў адпаведнасці з распарадкам дня).
11. Рухальная дзейнасць (актыўнасць). (Планаванне і забеспячэнне ўдзелу дзяцей у мерапрыемствах актыўнага адпачынку, гульнявой дзейнасці, рухальнай актыўнасці ў мерапрыемствах распарадку дня, стварэнне ўмоў для самастойнай рухальнай дзейнасці дзяцей). Арганізаваная рухальная дзейнасць (ранішняя гімнастыка, фізкультхвілінкі, рухомыя гульні і фізічныя практыкаванні на прагулцы, фізкультурны вольны час, фізкультурны свята, дзень здароўя) плануюцца і праводзяцца ў розныя адрэзкі часу. Заняткі па адукацыйнай вобласці «Фізічная культура» плануюцца і праводзяцца па раскладзе ў адпаведнасці з навучальным планам кожнай узроставай групы (у раздзеле плана «Спецыяльна арганізаваная дзейнасць»). — Ранішняя гімнастыка (плануецца на першую-другую, трэцюю-чацвёртую тыдня з дапаўненнямі і усложнениями ў другой і чацвёртай тыдні). Комплекс практыкаванняў падбіраецца і з улікам месца правядзення ранішняй гімнастыкі. (Магчыма выкарыстанне картатэкі). -Фізкультурная паўза (1-2 гульні малой і сярэдняй рухомасці). -Рухомыя гульні і фізічныя практыкаванні на першай і другой шпацырах. — Актыўны адпачынак: -фізкультурны вольны час (1раз у месяц – у другой малодшай групе, (2 разы ў месяц – у сярэдняй і старэйшай групах) (выхавальнік, кіраўнік фізічнага выхавання распрацоўваюць план правядзення фізкультурных досугов); -фізкультурны свята (2 (4 — у групах ад 5-7 гадоў) разы ў год) (праграму распрацоўвае кіраўнік фізічнага выхавання, у плане выхавальнік пазначае дату правядзення мерапрыемства і прымае актыўны ўдзел у падрыхтоўцы і правядзенні свята); -дзень здароўя (4 разы ў год) (складаецца агульная праграма правядзення дня здароўя ў установе дашкольнай адукацыі, ўключаюцца мерапрыемствы ўсіх дашкольных груп, у плане выхавальнікам адзначаецца дата правядзення). Самастойная рухальная дзейнасць (адводзіцца час: раніцай, пасля сняданку, на першай прагулцы, пасля сну, на другі прагулцы, вечарам і ў розных відах дзіцячай дзейнасці).