|
Далучэнне да сацыяльнага свеце патрабуе ад педагога не толькі майстэрства, веды дзіцяці, але і ўласнага перажыванні, відавочна выяўленага адносіны. Эфектыўнасць працэсу далучэння шмат у чым залежыць ад таго, якімі сродкамі і метадамі, «інструментамі» карыстаецца педагог. Рашэнне гэтай праблемы звязана з распрацоўкай і ўкараненнем новых эфектыўных педагагічных тэхналогій, якія спрыяюць інтэлектуальнаму, творчаму, маральнаму, сацыяльнаму развіццю падрастаючага пакалення. У іх лік даследчыкі, навукоўцы і перадавыя практыкі справядліва ўключаюць метад праектаў, які валодае не толькі адукацыйным, але, галоўнае, і асаблівым выхаваўчым патэнцыялам. Інтэрактыўны характар праекта дазваляе ўключаць у яго разнастайныя формы і метады работы з дзецьмі, актуалізаваць веды і ўменні, атрыманыя дзіцем у розных галінах пазнання, наладжваць партнерскія ўзаемаадносіны паміж усімі ўдзельнікамі.
Выкарыстанне метаду праектаў як новай высокаэфектыўнай формы пазнавальнага і сацыяльнага развіцця магчыма пры выкананні шэрагу патрабаванняў. Па-першае, вынік, на які арыентаваны праект, павінен быць практычным і пазнавальна значным для яго ўдзельнікаў. Па-другое, пастаўленая дзецьмі праблема павінна даследавацца ў пэўнай лагічнай паслядоўнасці: вылучэнне гіпотэз аб спосабах яе вырашэння, абмеркаванне і выбар метадаў даследавання; збор, аналіз і сістэматызацыя атрыманых дадзеных; падвядзенне вынікаў і іх афармленне; высновы і вылучэнне новых праблем. Па-трэцяе, змястоўная частка праекта павінна быць заснавана на самастойнай дзейнасці дзяцей, спланаванай імі на падрыхтоўчым этапе працы. Па-чацвертае, праект — прадукт сотворчества і супрацоўніцтва выхавальнікаў, дзяцей і бацькоў, што абумоўлівае калектыўную распрацоўку плана дзеяння ў праекце. У працэсе ажыццяўлення праектнай дзейнасці вызначыліся наступныя задачы: выклікаць у дзяцей жывую цікавасць да навакольнага свету і людзям, якія ствараюць яго, падмацаваць яго яркімі, эмацыйна багатымі ўражаннямі; максімальна разнастаіць дзейнасць дзяцей стварыць прывабную сераду, якая забяспечвае ўзнікненне цікавасці да разнастайнай эвристической і пошукавай дзіцячай дзейнасці; фарміраваць навыкі самастойнай даследчай дзейнасці дашкольнікаў; фарміраваць уменні ўсіх удзельнікаў адукацыйнага працэсу бачыць і знаходзіць значныя у даследчым, творчым плане праблемы; падключыць да гэтага працэсу бацькоў выхаванцаў.
Праца над праектамі ўключае некалькі этапаў:
1.Пастаноўка мэты.
2.Пошук формаў рэалізацыі праекта.
3.Распрацоўка усяго адукацыйнага працэсу на аснове тэматыкі праекта.
4.Арганізацыя развіццевага прадметнага асяроддзя.
5.Вызначэнне напрамкаў пошукавай і практычнай дзейнасці.
6.Арганізацыя сумеснай з педагогамі, бацькамі і дзецьмі пошукавай практычнай дзейнасці.
7.Праца над часткамі праекта.
8.Калектыўная рэалізацыя праекта, яго дэманстрацыя.
Каб дзіця ўспрымаў сапраўды патрэбныя яму веды і ўменні, изучаемая праблема павінна быць узятая з рэальнага жыцця і значная перш за ўсе для дзіцяці, а яе рашэнне павінна патрабаваць ад яго пазнавальнай актыўнасці і ўменні выкарыстоўваць наяўныя веды для атрымання новых.
Так, напрыклад, адзін з першых інтарэсаў дзіцяці — цікавасць да адзення. Прааналізаваўшы наяўныя веды і вопыт дзяцей у дадзенай вобласці, педагог прадумвае прыемы стымуляцыі іх пазнавальнага цікавасці: з’яўленне казачнага героя (чалавека з мінулага або будучага), запрашэнне на баль, унясенне незвычайнага атрыбуту, аб’ява конкурсу на самую прыбраную дзяўчынку, хлопчыка (ляльку). Затым абмяркоўваюцца прапановы і гіпотэзы на выяўленую праблему, вызначаюцца шляхі яе рашэння, метады і прыемы даследавання. На гэтым этапе арганізоўваюцца экскурсіі ў атэлье, швейныя майстэрні, фабрыкі, дзеці даследуюць розныя віды тканін, ўласцівасці адзення. У выніку прыходзяць да калектыўнага высновы, што людзям неабходная разнастайная адзенне. Адначасова вырашаюцца выхаваўча-адукацыйныя задачы: узбагачэнне ведаў дзяцей аб прадметах адзення, аб працы дарослых, аб этапах паходжання і стварэння прадметаў адзення; фарміраванне каштоўнасных адносін да прадметаў адзення; выхаванне навыкаў самаабслугоўвання па догляду за ўласнай вопраткай.
Апошні этап праекта — абарона — самы відовішчны. Менавіта на гэты момант прыходзіцца найвышэйшая кропка эмацыйнага напалу, і яе неабходна ўзмацніць сацыяльнай значнасцю праекта. Педагог нагадвае дзецям і іх бацькам, для каго і для чаго ен ствараўся і навошта ен патрэбен. Форма абароны праекта заўседы яркая, маляўнічая, цікавая і прадумана так, што дэманструе ўклад кожнага дзіцяці, аднаго з бацькоў, педагога (дэфіле, тэатр моды, казачны баль і інш.). Акрамя таго, у працэсе працы і пры падвядзенні вынікаў вызначаюцца новыя пазнавальныя і маральныя задачы. Працэс пазнання паглыбляецца і пашыраецца разнастайнымі ведамі, яркімі ўражаннямі, новымі тэмамі праектаў, ўвасабленне якіх адбываецца ў гульнявой дзейнасці дзяцей. У гульнях з пераапрананнем нараджаюцца і патрабуюць ўвасаблення самыя розныя ідэі: складанне нарадаў для лялек, для гульняў-драматызацый, мадэляванне новых відаў адзення і г. д. Дзіця ўсведамляе прадыктаваны гульней неабходнасць прыдумляць што-то новае, ставіць мэта, самастойна выбірае сродкі, вызначае парадак дзеянняў. Гэта яго ўласны праект, які ен пасільна рэалізуе. Пасля узнікаюць новыя мэты ўжо творчага характару: напрыклад, прыдумаць вопратку для алімпійскіх гульняў, для будаўнікоў у сюжэтна-ролевай гульні і г. д. Падчас ажыццяўлення праектнай дзейнасці дзеці і дарослыя атрымліваюць вялікі сацыяльны вопыт, набываюць навыкі ўзаемадзеяння, усведамляюць неабходнасць сацыяльнага прыстасаванні людзей адзін да аднаго. Уменне дамаўляцца, прымаць чужую пункт гледжання, адгукацца на ідэі, якія высоўваюцца іншымі, уменне супрацоўнічаць, аказваць садзейнічанне — усе гэта сутнасць сацыяльнай жыцця чалавека і вынік вопыту ўзаемадзеяння. У дзяцей развіваюцца камунікатыўныя здольнасці, імкненне мець зносіны адзін з адным, уменні адэкватна арыентавацца ў даступным сацыяльным асяроддзі, здольнасць да самастойнага прымянення ведаў у разнастайных відах дзейнасці. Толькі удзельнічаючы у сумеснай дзейнасці, дзеці аб’ядноўваюцца і ўступаюць паміж сабой ва ўзаемаадносіны, прычым ўзаемаадносіны з калектывам аднагодкаў розныя на розных узроставых этапах. Калектыўная праца ў падгрупах дае магчымасць дзіцяці праявіць сябе ў розных відах ролевай дзейнасці. Па ходу рэалізацыі праекта выхавальнік выконвае цэлы шэраг роляў: натхняльнік эксперыментальна-пошукавай дзейнасці дзяцей, спецыяліст у розных галінах ведаў, кансультант па знаходжанню крыніц інфармацыі, памочнік у пытаннях планавання, адміністратар у арганізацыі выстаў і г. д. Важнай задачай для педагога таксама з’яўляецца стварэнне асяроддзя, якая забяспечвае актывізацыю дзейнасці. Яна павінна адпавядаць інтарэсам і магчымасцям, патрэбам дзяцей, забяспечваць сітуацыі ўзаемадзеяння дзіцяці з светам людзей. У групе павінна быць усе неабходнае для гульняў, творчасці, працы, даследчай дзейнасці. Размяшчаецца абсталяванне такім чынам, каб дзеці маглі самастойна разгарнуць сумесную або індывідуальную дзейнасць. Неабходна арганізаваць такое ўзаемадзеянне дзіцяці і асяроддзя, калі дзеці свабодна асвойваюць і змяняюць яе ў актыўнай дзейнасці, развіваюць свае інтарэсы, эмоцыі, абумоўленыя гэтымі зменамі. Пры гэтым трэба стварыць такія сітуацыі, у якіх узнікаюць і вырастаюць новыя ідэі праектаў. Яшчэ адна не менш важная задача для педагога — накіраваць бацькоў у тое рэчышча, якое сугучна задачам і зместу адукацыйнай працы ў групе. Гэта ажыццяўляецца ў ходзе гутарак, кансультацый, з дапамогай дынамічных інфармацыйных матэрыялаў, якія адлюстроўваюць задачы і змест праекта.
Адзін з важных момантаў працы над праектам — зацікавіць большую частку бацькоў сумеснымі справамі: гэта і ўдзел у такіх формах работы, як экскурсіі ў сям’ю, даследчыя заданні, конкурсы сямейных газет, альбомаў і візітных картак, на лепшае сачыненне аб сваім дзіцяці і сям’і, выпуск газет і часопісаў. Роля бацькоў дашкольнікаў у праекце шматпланава і разнастайная: саўдзельнік і арганізатар розных мерапрыемстваў дадзенай групы дашкольнай установы, кампаньен дзіцяці ў вырашэнні праблемы, прафесіянал у пэўнай сацыяльнай сферы, надзейны сябар і памочнік у пошуку інфармацыі, у зборы калекцыі, у правядзенні эксперыменту, ацэнцы таго, што адбываецца і г. д. Найбольш ярка ролю бацькоў выяўляецца ў дэманстрацыі канчатковага выніку: удзел у святах, выставах, прэзентацыях, афармленні фотаальбомаў, плакатаў, ўзбагачэнне гульнявой асяроддзя групы і г. д. Такім чынам, у аснове праектнай дзейнасці ляжыць асаблівы стыль ўзаемадзеяння ўсіх удзельнікаў адукацыйнага працэсу,які пазначаецца словам «супрацоўніцтва». Супрацоўнічаюць усе: педагог — з бацькамі і дзецьмі, дзеці — адзін з адным, з бацькамі і педагогам.
|
