Кансультацыя для педагогаў дашкольнай адукацыі
«Эфектыўнасць работы па далучэнні выхаванцаў да
беларускай мовы ў адукацыйным працэсе дашкольнай установы «
Каб родная мова не была экзотыкай для дзяцей і заняла пачэснае месца ў адукацыйным працэсе, патрэбна наладзіць сістэму дзейнасці па ўжыванні, укараненню і распаўсюджанні яе ва ўстановах адукацыі. Прапануем эфектыўныя напрамкі вывучэння і ўкаранення беларускай мовы ў адукацыйны працэс дашкольнай установы:
- арганізацыя тлумачэння заканадаўства аб магчымасці выбару мовы навучання на бацькоўскіх схода;
- правядзенне ў дашкольных установах дзѐн беларускай мовы, заняткаў па развіцці беларускамоўных узаемаадносін («Нацыянальнае адзенне», «Вышыўка і карункі», «Лялькі з саломы і лѐну», «Вырабы з лазы (саломкі, дрэва, гліны)», «Беларускі раслінны роспіс», «Беларуская народная цацка», «Знаѐмства з прадметамі сялянскага побыту»);
- арганізацыя рэгулярных сустрэч з беларускімі пісьменнікамі па правядзенні асветніцкай работы ў дашкольных установах;
- арганізацыя выдання газет, часопісаў, прысвечаных жыццю і творчасці беларускіх пісьменнікаў, пытанням развіцця беларускай мовы і літаратуры;
- правядзенне ранішнікаў, свят, тэматычных вечарын, прысвечаных творчасці беларускіх пісьменнікаў, беларускаму народнаму фальклору;
- правядзенне кніжных выстаў, дзѐн беларускага пісьменства з мэтай прапаганды беларускай мовы і лепшых твораў айчыннай літаратуры;
- арганізацыя наведвання бібліятэк, музеяў, цэнтраў рамѐстваў, падарожжаў па гістарычных мясцінах беларусаў, дзе можна пазнаѐміцца з асноўнымі гістарычнымі падзеямі, славутымі беларусамі – іх месцам і значэннем у гістарычным развіцці краіны (Еўфрасінні Полацкай, Францыска Скарыны, Міхала Агінскага і інш.); мастацтвам Беларусі; народнымі святамі, традыцыямі, звычаямі, народнымі промысламі і рамѐствамі; дасягненнямі беларускага народу. Будзе цікавым і карысным для дзяцей дашкольнага ўзросту пазнавальны матэрыял для гульневай дзейнасці:
Рухомыя гульні «Садзі лянок», «Гарлачык», «Чарадзей», «Гарады», «А мы проса сеялі», «Грушка», «Пасадка бульбы», «Змейка», «Заінька ў садочку», «Шышкі, жалуды, арэхі», «Паляўнічыя і качкі».
Дыдактычныя гульні
Малодшы ўзрост: «Знайдзі прадмет па слове», «Што ў мяшэчку», «Ветлівыя словы».
Сярэдні ўзрост: «Магазін», «Разбяры посуд», «Адгадай, што ў мяшэчку?», «Агароднік», «Што нам прывезлі калгаснікі?», «Хто што робіць у весцы».
Старэйшы ўзрост: «Што з чаго і як зроблена?», «Каму што трэба», «Хто знойдзе, няхай возьме», «Што я бачыў», «Што схавана пад сурвэткай?», «Паглядзі, спазнай і назаві», «У садзе, полі, агародзе», «Гардэроб лялькі».
Нельга вывучыць родную мову пад прымусам, яна павінна ўвайсці ў сэрца і думкі дзяцей непрыкметна, лѐгка. А для гэтага неабходна спалучаць разнастайныя формы работы, якія б не прымушалі дзіця «завучваць», а падштурхоўвалі да свядомага жадання запомніць новае слова, яскравы паэтычны радок, падзяліцца радасцю свайго адкрыцця з сябрамі, бацькамі.
Формы работы педагогаў дашкольнай установы з бацькамі.
Індывідуальныя формы:
— стварэнне герба сям’і, радаводу;
— распрацоўка і падрыхтоўка касцюмаў да народных святаў;
— прыгатаванне страў беларускай кухні;
— мэтавыя прагулкі па горадзе;
— наведванне музеяў, выстаў;
— складанне апавяданняў на розныя тэмы;
— збіранне ілюстрацый, выразак з часопісаў;
— анкетаванне бацькоў.
Калектыўныя формы:
— кансультацыя «Мая Радзіма-Беларусь»;
— семінар-практыкум «Традыцыі беларусаў і іх асноўныя запаветы»;
— лекторый «Роля бацькоў, бабуляў і дзядуляў у выхаванні сваіх нашчадкаў»;
— сямейны клуб «Талака»;
— гутаркі, успаміны дзядоў і бабуль пра сваѐ мінулае;
— круглы стол «Мудраслоўе на кожны дзень», «Як выхаваць беларуса»; — лекцыя-дыялог «За талакою ўсѐй сям’ѐю» (аб працоўным выхаванні ў сучаснай сям’і);
— забава «За здаровы лад жыцця»;
— сустрэчы са знакамітымі жанчынамі Беларусі, шматдзетнымі маці, жанчынамі года;
— вечарына «Не пусцім наш род на звод»;
— конкурс «Дружна стане ў карагод наш славуты радавод»;
— сумесныя народныя святы і абрады;
— гасцѐўня «Любімая песня (верш, прыказка) нашай сям’і»;
— вечар-партрэт «Куфэрачак сямейнага шчасця»;
— вячоркі «Сення ў нашай хаце свята»;
— шоў-конкурс «Вось такія пірагі!»;
— стварэнне і работа міні-музеяў у групе (беларускае нацыянальнае адзенне, жывельны і раслінны свет, гістарычныя помнікі, дэкаратыўна- прыкладное мастацтва і інш.) ;
— інсцэнізацыя казак і паданняў;
— школа маладых бацькоў ( «Якая матка, такое і дзіцятка » – цыкл сустрэч з маладымі сем’ямі).
— сямейны педсавет «Вопыт выхавання дзяцей».
Каб вызначыць адметнасць педагагічнага вопыту сям’і, бацькам прапануецца анкета з пытаннямі і заданнямі:
— Ці ведае Ваша дзіця геаграфічныя назвы мясцовасці, дзе пражывае?
-Зможа сын (дачка) назваць Ваша поўнае імя і імя па бацьку?
-Як часта ўнук (чка) бачыцца з бабуляй і дзядулем?
-Як Вы рыхтуецеся да нацыянальных святаў, якія з іх адзначае Ваша сям’я?
-Якія рэцэпты (назвы) беларускіх страў перададзены Вам ад старэйшага пакалення?
-Ці гулялі б Вы з дзецьмі ў народныя гульні, каб ведалі іх змест і прыналежнасць святу (напрыклад, біткі ў Вялікдзень; гойданне на арэлях на Саракі, Гуканне вясны і інш.)?
Спадзяемся, што прапанаваныя сродкі і формы дапамогуць Вам арганізаваць цікавую і змястоўную дзейнасць у дадзеным накірунку. Толькі агульнымі намаганнямі можна дабіцца станоўчага выніку ў далучэнні дзяцей да родна роднай спадчыны.