Навучанне звязнай мове ў дзіцячым садзе працякае ў двух формах:
1) у вольным маўленчай зносінах,
2) на спецыяльных занятках.
Дыялог узнікае пераважна ў вольных маўленчах зносінах і з’яўляецца базай для натуральнага развіцця вымаўленчых, граматычных навыкаў, ўзбагачэнні слоўніка дзяцей, базай для набыцця навыкаў складнай гаворкі. Дыялогу вучаць і на спецыяльных занятках. Вяртаючыся дадому, ён працягвае дыялог са сваімі хатнімі.
Навучанне дзяцей дыялагічнай, або гутарковай, мове звычайна адбываецца ў форме гутаркі (размовы), г.зн. абмену рэплікамі паміж дарослым і дзіцем ці паміж самімі дзецьмі.
Граматычны лад гаворкі ў дзяцей старэйшага дашкольнага ўзросту будзе паспяхова фарміравацца пры выкарыстанні гульняў, калі:
— гульні будуць падабраны ў адпаведнасці з сістэмай граматычнага ладу мовы;
-гульні будуць адпавядаць інтарэсам старэйшых дашкольнікаў;
— кіраўніцтва гульнямі граматычнага ўтрымання павінна адказваць заканамернасцям засваення дзецьмі граматычнага ладу мовы.
Работа вядзецца па наступных напрамках:
практыкаванні на словазмяненне (лік, род, склон);
практыкаванні на словаўтварэнне (памяншальны суфікс, дзеяслоўныя прыстаўкі, прыналежныя прыметнікі);
складанне сказаў рознай структуры з паступовым ускладненнем.
Для таго каб зацікавіць дзяцей гульнёй, ў прапанаваныя фразы ўключаю вядомыя ім імёны. Напрыклад, пры складанні сказаў з супрацiўнымi, саюзам «а», прапануецца двум дзецям: «Маша, сядзь на крэсла, а ты, Дзяніс, устань побач». Затым, звяртаючыся да ўсіх дзяцей, прашу скласці прапанову аб тым, што робяць дзеці: «Маша сядзіць, а Дзяніс стаіць».
На занятках працаваць толькі над адной граматычнай формай. Для таго каб увага дзяцей не рассейвалася, выкарыстоўваць некалькі прадметаў або малюнкаў з простым сюжэтам. Адны і тыя ж практыкаванні, але на розным славесным матэрыяле, паўтараць на занятках і замацоўваць у вольны час да поўнага знікнення дадзенай граматычнай памылкі ў мове дзяцей.
Развіццё лексікі цесна звязана з развіццём граматычнага ладу мовы, асабліва словаўтварэння і словазмянення. У сувязі з гэтым шматлікія гульні і заданні па развіццю лексікі могуць быць выкарыстаны і для развіцця граматычнага ладу мовы.
На першым этапе работы ў асноўным выкарыстоўваюцца цацкі, канкрэтныя прадметы. Пры разглядзе звяртаць увагу дзяцей не толькі на назву прадмета, але і назва яго частак. Уводзіць прыёмы, якія дапамагаюць вылучаць прыкметы прадметаў, параўноўваць іх. Затым пераходзіць да працы з разрэзанымі малюначкамі, на якіх намаляваныя жывёлы, мэбля, посуд. Пры складанні якой — небудзь карцінкі, напрыклад з серыі «Адзенне», дзеці называюць яе складовыя часткі. Гэта дапамагае ім лепш запомніць кожную дэталь прадмета, развівае ўвагу, памяць.
Дыдактычныя гульні (лато «Мэбля», «Адзенне», «Цацкі», «Агародніна», «Садавіна», «Транспарт», «Прылады» і г.д.) выкарыстоўваць і пры фарміраванні ўмення класіфікаваць прадметы. Калі дзеці засвоілі пераказ па мацюках, праводзіць гульні «Хто хутчэй збярэ?», «Усе да мяне», мэта якіх развіваць уменне суадносіць прадметы, абагульняць іх.
Спачатку арганізоўваць гульню «Хто хутчэй збярэ?». Прапаноўваць не больш за два — трох груп прадметаў, напрыклад гародніна і садавіна (муляжы). Затым ставіць прадметы ў розныя месцы пакоя і прапаную двум — тром дзецям сабраць пэўную групу.
У гульні «Хто больш запомніць, што з чаго зроблена?» дзеці па памяці называюць металічныя, папяровыя, драўляныя і іншыя прадметы. За правільны адказ раздаю дзецям рознакаляровы гурток. Выйграе той, хто сабраў больш гурткоў.
Гульня «Чей хвост, чыя галава?» дапамагае вырашаць некалькі задач: вывучаць і замацоўваць назвы дзікіх і хатніх жывёл, птушак, практыкаваць у адукацыі якасных і прыналежных прыметнікаў: доўгі, кароткі, пухнаты, лісіны, воўчы і г.д., ва ўменні выкарыстоўваць колеры і адценні. На завяршальным занятках дзеці складаюць апісальныя апавяданні па пэўнай тэме.
Мэта дыдактычнай гульні «Што ведаеш, раскажы» — ўзбагачэнне слоўніка дзяцей прыметнікамі, дзеясловамі і прыслоўямі. Прапаноўваць дзецям распавесці ўсё, што яны ведаюць пра кацяня: маленькі, шустры, пухнаты, чорны, ласкавы, гарэзны, вусаты; другім падбіраць дзеясловы: сядзіць, бяжыць, скача, падкрадаецца, варкоча, мяўкае, кусаецца, драпаецца; трэцяя каманда называе слова (прыслоўі або прыметнікі), якія характарызуюць надвор’е, падчас якой кацяня адправіўся пагуляць: горача (гарачае), халодна (халодная), пахмурна (Значная), ветрана (ветранае), сонечна (сонечная).
Пасля знаёмства дзяцей са складанымі прыназоўнікаміі праводзіць гульню «Што змянілася?». Мэта гульні — замацаванне ў гаворцы дзяцей прыназоўнікаў на, поруч, з-за, каля, са, на і прыслоўі паміж. Прапаную дзецям сказаць, дзе прадмет знаходзіўся раней і дзе знаходзіцца цяпер.